Καραγκούνικη φορεσιά

 

 

 

 

Αρχειακή Εθνογραφία & Αναγνώσεις σε Ψηφιακό Περιβάλλον: «Συνομιλώντας» με τα αρχεία των Πηλιορειτών Εν Αιγύπτω

Ο παρών τόμος αποτελεί τη δημοσίευση της μεταδιδακτορικής έρευνας του Αλέξανδρου Καπανιάρη με θέμα «Αρχειακή Εθνογραφία & Αναγνώσεις σε Ψηφιακό Περιβάλλον: «Συνομιλώντας» με τα αρχεία των Πηλιορειτών Εν Αιγύπτω», η οποία εκπονήθηκε στο Τμήμα Ιστορίας και Εθνολογίας του Δημοκρίτειου Πανεπιστημίου Θράκης, υπό την επίβλεψη του καθηγητή κ. Μανώλη Βαρβούνη. Πρόκειται για ερευνητικό πόνημα με τη χρήση ψηφιακών μέσων, στο πεδίο της Αρχειακής Εθνογραφίας, πεδίο το οποίο φαίνεται να μην έχει λάβει ακόμα στη χώρα μας τη θέση που του αξίζει, γεγονός που καθιστά τη συγκεκριμένη έρευνα ιδιαίτερα ενδιαφέρουσα και αναγκαία.

Ο συγγραφέας  συνομιλεί και συνδιαλέγεται,  με τη βοήθεια των νέων τεχνολογιών (όπως λ.χ. social media, e-learning, digital storytelling κ.λπ.) με σπάνια και  ανέκδοτα Αρχεία Πηλιορειτών, που μετανάστευσαν στην Αίγυπτο κατά τον 19^ου αιώνα, αλλά και στις αρχές του 20^ου, οι οποίοι και δραστηριοποιήθηκαν επιτυχημένα στο γενικό εμπόριο, στη βαμβακοκαλλιέργεια, σε ξενοδοχειακές επιχειρήσεις, σε βιοτεχνίες, σε εταιρίες ποτοποιίας, ζυμαρικών, καπνού, καθώς και σε άλλους εμπορικούς και βιοτεχνικούς τομείς- ανάμεσά τους και κάποιες λόγιες γυναίκες- δίνοντάς μας παράλληλα ένα πλήθος πληροφοριών για την οικογενειακή και ευρύτερα κοινωνική τους ζωή, τις σχέσεις τους με την Ελλάδα και ιδιαίτερα το Πήλιο, τον νόστο που τους διέκρινε, την επιστροφή τους σε αυτή κ.ά. 

Ψηφιακή Λαογραφία και Εκπαίδευση, Εμπλουτισμένα Μέσα & Καινοτόμες Προσεγγίσεις τη Διδακτική του Λαϊκού Πολιτισμού

Η ιδέα για τη δημιουργία αυτής της έκδοσης, προήλθε μετά από την εκπόνηση της διδακτορικής διατριβής με θέμα «Λαϊκός Πολιτισμός και Εκπαίδευση: Ο ρόλος της Πληροφορικής και των Τεχνολογιών Πληροφορίας και Επικοινωνιών στην παραγωγή ψηφιακού εκπαιδευτικού υλικού» στο Τμήμα Επιστημών Προσχολικής Αγωγής και Εκπαιδευτικού Σχεδιασμού του Πανεπιστημίου Αιγαίου. Ο συγγραφέας στηριζόμενος στη διδακτορική διατριβή του, προσπαθεί να διερευνήσει ένα καινούργιο ερευνητικό πεδίο της λαογραφίας, αυτό της ψηφιακής λαογραφίας (e-folklore ή digital folklore) σε σχέση με την εκπαίδευση και την παραγωγή ψηφιακού εκπαιδευτικού υλικού. Οι Τεχνολογίες Πληροφορίας και Επικοινωνιών, τα διαδραστικά μέσα του  διαδικτύου και οι εμπλουτισμένες ψηφιακές διδασκαλίες αποτελούν βασικά στοιχεία αυτής της νέας προσέγγισης.

E-learning πρόγραμμα για τους Πηλιορείτες Εν Αιγύπτω: αρχειακή εθνογραφία και ψηφιακή αφήγηση

Η Ακαδημία Λαϊκού Πολιτισμού & Τοπικής Ιστορίας μετά την έναρξη του τριετούς εξ αποστάσεως προγράμματος (e-learning) σπουδών με αντικείμενο την επιστήμη της Λαογραφίας ξεκινά ένα νέο ετήσιο εξ αποστάσεως πρόγραμμα με τίτλο «Πηλιορείτες Εν Αιγύπτω: Αρχειακή Εθνογραφία με την οπτική των Νέων Τεχνολογιών & του Διαδικτύου» υλοποιώντας δράσεις επιμόρφωσης και στον άξονα της τοπικής ιστορίας. Το πρόγραμμα υλοποιείται με την συνεργασία του Τμήματος Ιστορίας & Εθνολογίας της Σχολής Κλασσικών & Ανθρωπιστικών Σπουδών  του Δημοκρίτειου Πανεπιστήμιο Θράκης.

Οι εγγραφές στο πρόγραμμα πραγματοποιούνται αποκλειστικά μέσω της ειδικής ιστοσελίδας – πλατφόρμας εξ αποστάσεως εκπαίδευσης «moodle» του προγράμματος στην διεύθυνση: http://learn.cultureacademy.gr  ακολουθώντας τις σχετικές οδηγίες. Εκεί υπάρχει και το αναλυτικό πρόγραμμα σπουδών και οι προϋποθέσεις συμμετοχής των ενδιαφερομένων. Στο εξειδικευμένο πρόγραμμα μπορούν να συμμετέχει περιορισμένος αριθμός σπουδαστών/στριών για αυτό όσοι/ες ενδιαφέρονται θα πρέπει έγκαιρα να διαβάσουν προσεκτικά το αναλυτικό πρόγραμμα σπουδών και να εκδηλώσουν το ενδιαφέρον τους.

Επιστημονικοί υπεύθυνοι του προγράμματος είναι ο Μανώλης Βαρβούνης, Καθηγητής Λαογραφίας, Πρόεδρος του Τμήματος Ιστορίας & Εθνολογίας του Δημοκρίτειου Πανεπιστημίου Θράκης και ο Δρ Αλέξανδρος Καπανιάρης, Μεταδιδακτορικός Ερευνητής του Τμήματος Ιστορίας & Εθνολογίας του Δημοκρίτειου Πανεπιστημίου Θράκης, Διδάσκων στο Ελληνικό Ανοικτό Πανεπιστήμιο.

Το πρόγραμμα «Πηλιορείτες Εν Αιγύπτω: Αρχειακή Εθνογραφία με την οπτική των Νέων Τεχνολογιών & του Διαδικτύου» θα ξεκινήσει το Χειμερινό εξάμηνο 2018-2019, στις αρχές Οκτωβρίου 2018 και θα ολοκληρωθεί το Εαρινό Εξάμηνο στα τέλη Ιουνίου 2019. Οι ενδεικτικές διδακτικές ενότητες που θα παρακολουθήσουν οι σπουδαστές/τριες είναι :  1) Εισαγωγή στην εθνογραφία, 2) Ψηφιακή εθνογραφία, 3) Βασικές αρχές αρχειακής εθνογραφίας, 4) Η συνέντευξη ως εργαλείο εθνογραφικής έρευνας 5) Ψηφιακή αφήγηση και συλλογική μνήμη, 6) Εργαστήριο ψηφιοποίησης και διαχείρισης τεκμηρίων και πηγών, 7) Εργαλεία Κοινωνικής Δικτύωσης και συλλογική μνήμη.

Το εκπαιδευτικό πρόγραμμα θα προσπαθήσει να προσεγγίσει την  αρχειακή εθνογραφία επιχειρώντας ένα διεπιστημονικό διάλογο στα αντικείμενα της Ιστορίας, της Λαογραφίας και της Ανθρωπολογίας. Παράλληλα θα διερευνήσει τις σχέσεις αυτών των επιστημών με την αρχειακή εθνογραφία, καθώς και τη σχέση της τεχνολογίας με τις διαφορετικές ψηφιακές αναγνώσεις που μπορεί να προσφέρει. Το πεδίο εφαρμογής της αρχειακής εθνογραφίας θα αποτελέσουν τα αρχεία των «Πηλιορειτών Εν Αιγύπτω», σημαντικά αρχεία με δυνατότητες πολλαπλών αναγνώσεων.

Οι εκπαιδευόμενοι/ες εκτός του υλικού που θα μελετήσουν ανά δεκαπενθήμερο από την πλατφόρμα στα δύο εξάμηνα του προγράμματος θα πρέπει να ολοκληρώσουν στο τέλος του προγράμματος: α)  μια σύντομη εθνογραφία συνοδευόμενη από αντίστοιχο αρχειακό υλικό για μια οικογένεια ή ένα πρόσωπο ή μια ομάδα ανθρώπων με θέμα τους Πηλιορείτες Αιγυπτιώτες μέσα από αρχειακό υλικό το οποίο θα πρέπει να αναζητήσουν στην περιοχή του Πηλίου και β) μια ψηφιακή αφήγηση (διάρκειας 5 λεπτών).

Για να ανταποκριθούν οι συμμετέχοντες/ουσες στο πρόγραμμα και ειδικότερα στα τελικά παραδοτέα θα πρέπει να παρακολουθήσουν δια ζώσης στο β’ εξάμηνο (Εαρινό Εξάμηνο 2018-19) υποχρεωτικά εργαστήρια .

Οι παραπάνω κατηγορίες συμμετεχόντων/σων θα πρέπει να έχουν τη δυνατότητα επιτόπιας έρευνας σε αρχεία που αφορούν τους Πηλιορείτες Εν Αιγύπτω στο Πήλιο ή στην ευρύτερη περιοχή της Μαγνησίας ή σε άλλη περιοχή, ή σε  αρχεία που τους ανήκουν (ιδιόκτητα ή συγγενών) ή αρχεία που θα τους υποδειχθούν ώστε να ερευνηθούν ή σε αρχεία που θα αναζητήσουν οι ίδιοι/ες για έρευνα από δημόσιες υπηρεσίες και ιδιώτες (Γ.Α.Κ., Βιβλιοθήκες, Συλλόγους, Ενώσεις, Διαδίκτυο, ΕΛΙΑ, Ιδιώτες συλλέκτες, κ.ά) και επίσης να έχουν τη δυνατότητα παρακολούθησης εργαστηρίων (εργαστήριο ψηφιακής αφήγησης) στο Βόλο ή υπό προϋποθέσεις εξ αποστάσεως,

Παρουσίαση του δίτομου έργου, «ΑΓΡΟΤΙΚΟΣ ΣΥΝΕΤΑΙΡΙΣΜΟΣ ΖΑΓΟΡΑΣ ΠΗΛΙΟΥ 1916 – 2016, Ένας αιώνας συνεταιριστικής παράδοσης και αγώνα, Η ιστορία, Οι συνεταιριστικές αξίες και ο πολιτισμός της αγροτικής παραγωγής»

του Αλέξανδρου Καπανιάρη, Μεταδιδακτορικού Ερευνητή Δ.Π.Θ. 

και του Διονύση Βαλασσά, Διευθυντή του Α.Σ.Ζ

Η παρουσίαση πραγματοποιήθηκε την Τετάρτη 30 Μαΐου 2018 και ώρα 18:30 μ.μ.  στην Αθήνα (Divani Caravel Hotel, Αίθουσα HORIZON, Βασιλέως Αλεξάνδρου 2), υπό την αιγίδα του της Α.Ε. του Προέδρου της Δημοκρατίας κυρίου Προκοπίου Παυλοπούλου

Για το δίτομο έργο στην παρουσίαση της Αθήνας μίλησαν η κυρία Αικατερίνη Πολυμέρου – Καμηλάκη, τ. Διευθύντρια, επιστ. Συνεργάτις Κέντρου Ερεύνης της Ελληνικής Λαογραφίας της Ακαδημίας Αθηνών και η κυρία Μαρία Γκασούκα, Αναπληρώτρια Καθηγήτρια Λαογραφίας και Φύλου του Πανεπιστημίου Αιγαίου. Την εκδήλωση συντόνισε ο κύριος Ευάγγελος Καραμανές, Διευθυντής Ερευνών, Διευθύνων το Κέντρον Ερεύνης της Ελληνικής Λαογραφίας της Ακαδημίας Αθηνών. 

Η παρουσίαση του δίτομου έργου ολοκληρώθηκε με τις τοποθετήσεις των συγγραφέων. Ακολούθησε προβολή του ντοκιμαντέρ του Συνεταιρισμού με την έκλεισε η εκδήλωση. Πρόκειται για μια επίσης αξιόλογη προσπάθεια που απασχόλησε μια μεγάλη ομάδα ανθρώπων. Οι συντελεστές της παραγωγής που έφεραν εις πέρας αυτή την πολύτιμη οπτικοακουστική παραγωγή, μοναδική στην Ελλάδα, που μπορεί να αξιοποιηθεί σε περαιτέρω εκπαιδευτικές και προωθητικές ενέργειες της οργάνωσης είναι: Σκηνοθεσία: Γιώργος Λάγδαρης, Κείμενα – Έρευνα: Αλέξανδρος Καπανιάρης, Μοντάζ: Αθανασία Ξαφάρα, Επιμέλεια Προφορικών Μαρτυριών: Αντώνης Πολίτης, Διεύθυνση Φωτογραφίας: Τάσος Νικολάου, Μουσική: Ανδρέας Κατσιγιάννης, Αφήγηση: Γιάννης Καπουρνιώτης και Δημήτρης Δακτυλάς. 

Πέρασαν τέσσερα χρόνια από όταν από όταν το Διοικητικό Συμβούλιο του Αγροτικού Συνεταιρισμού Ζαγοράς αποφάσισε την συγγραφή βιβλίου με την ιστορία του Συνεταιρισμού και τρία περίπου χρόνια από όταν αποφάσισε υπέρ της εκπόνησης ενός άρτιου επιστημονικού σχεδιασμού δράσεων και εκδηλώσεων με αφορμή τα 100 χρόνια διαρκούς λειτουργίας του Συνεταιρισμού, που συμπληρώνονταν ακριβώς στις 27 Οκτωβρίου 2016. Ο στόχος του σχεδιασμού ήταν η δημιουργία ενός «φακέλου» παραδοτέων και μιας σειράς δράσεων που θα ανταποκρίνονταν στο υψηλό αίσθημα εταιρικής κοινωνικής ευθύνης και συμβολής στη δημιουργία πολιτιστικού αποθέματος του Συνεταιρισμού. Η Οργάνωση, που έγινε πασίγνωστη από το εμπορικό σήμα ΖΑΓΟΡΙΝ, με την επιλογή αυτή στόχευε να τιμήσει την ιστορική της πορεία και παράλληλα να αναδείξει περισσότερο τον σύγχρονο ρόλο της καθώς πρόκειται για μία από τις σημαντικότερες επιχειρήσεις του Νομού Μαγνησίας και από τις ισχυρότερες συνεταιριστικές οργανώσεις του αγροδιατροφικού τομέα της χώρας.

Μία εκ των κορυφαίων δράσεων αποτελεί και το δίτομο λεύκωμα 1126 σελίδων με πλήρη αναφορά στην ιστορία του Συνεταιρισμού από το 1916 ως το 2016. Για το έργο απασχολήθηκε μια μεγάλη ομάδα επιστημόνων και ειδικών, υπό την καθοδήγηση του Δρ Αλέξανδρου Καπανιάρη και του Διονυσίου Βαλασσά που υπογράφουν την έκδοση. Το δίτομο έργο κοσμούν πίνακες και σκίτσα από την αγροτική καθημερινότητα της περιοχής, καλλιτεχνικής έμπνευσης του Ζαγοριανού ζωγράφου Κώστα Κομνηνού. Η έκδοση είναι εγκιβωτισμένη σε ειδικό κουτί και συνοδεύεται επίσης από το ιστορικό ντοκιμαντέρ «με τα τσαπιά και με τα θκέλια», παραγωγής του Συνεταιρισμού και σκηνοθεσίας του Γιώργου Λάγδαρη, που παρουσιάστηκε για πρώτη φορά το 2016 και έπειτα από κρίση είχε δύο διεθνείς συμμετοχές σε φεστιβάλ ελληνικού κινηματογράφου στο Λονδίνο και στο Λος Άντζελες. Το Δ.Σ. του Συνεταιρισμού στήριξε σθεναρά την προσπάθεια αυτή, έχοντας τη προσδοκία ότι το σύνολο του έργου θα αποτελέσει εφαλτήριο για τις νέες γενιές συνεταιριστών ώστε να αναλάβουν τις ευθύνες που τους αναλογούν και οδηγό τους, καθώς η ιστορία μπορεί να είναι δίδαγμα για το μέλλον. Για την προσπάθεια ήταν ενήμερη και η Γενική Συνέλευση των μελών που υποστήριξαν το σύνολο των δράσεων.

Το έργο αποτελεί ένα σύγχρονο επιστημονικό πόνημα που μπορεί να χρησιμοποιηθεί σε ανώτερου επιπέδου εκπαιδευτικά προγράμματα φορέων και σε προγράμματα σπουδών σε Ιδρύματα Τριτοβάθμιας Εκπαίδευσης. Η μεθοδολογία που ακολουθήθηκε είναι ένα κράμα αξιοποίησης αρχειακής εθνογραφίας, «συνομιλίας» με το ίδιο το αρχειακό υλικό, επιτόπιας έρευνας, προφορικής ιστορίας και ποιοτικής έρευνας. Συνολικά, σε επίπεδο μεθοδολογίας, πραγματοποιήθηκαν οι παρακάτω διαδικασίες συγγραφής και για κάθε κεφάλαιο υιοθετήθηκε η ακόλουθη δομή: α) Πολιτικό - οικονομικό πλαίσιο της εποχής, με τα γεγονότα και την εναλλαγή κυβερνήσεων. β) Σύντομη εισαγωγή σε κάθε δεκαετία, σε σχέση με τους σταθμούς της Οργάνωσης ή με τα γεγονότα που παρουσιάζει το αντίστοιχο κεφάλαιο – περίοδος. γ) Συσχέτιση του πολιτικού – οικονομικού πλαισίου με γεγονότα που επηρέασαν άμεσα ή έμμεσα τον Συνεταιρισμό. δ) Παρουσίαση των γεγονότων μέσα από τα πρακτικά Γενικών Συνελεύσεων, Διοικητικού και Εποπτικού Συμβουλίου. ε) Αντιστοίχηση ιστορικών περιόδων με τις καταγεγραμμένες προφορικές μαρτυρίες. στ) Ενσωμάτωση πληροφοριακών επεξηγηματικών σημειωμάτων (εσωτερικά θεματικά info) και αντίστοιχων δημοσιευμάτων από τοπικές εφημερίδες. ζ) Εκτενή πληροφοριακά σημειώματα (τελικά info). η) χρονογραμμή διατελεσάντων προέδρων του Διοικητικού Συμβουλίου και χρονογραμμή (time line) των σημαντικών γεγονότων κάθε κεφαλαίου. θ) Πηγές.